Τι είναι τα βλαστοκύττρα;

 Τα βλαστοκύτταρα είναι αρχέγονα κύτταρα, που μπορούν να διαιρεθούν και να τροποποιηθούν σε άλλα κύτταρα π.χ. καρδιάς, δέρματος κτλ., προκειμένου να αντιμετωπιστεί ένα πλήθος σοβαρών ασθενειών (διάφορες μορφών καρκίνου, αιματολογικές διαταραχές και διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος) που μπορεί να εμφανίσει το ίδιο το άτομο ή κάποιος συμβατός δέκτης.

Η λήψη των βλαστοκυττάρων γίνεται από το ομφαλοπλακουντιακό αίμα το οποίο μπορεί να συλλεχθεί μόνο μια φορά, αμέσως μετά τον τοκετό, ανώδυνα και χωρίς επέμβαση. Το υλικό αυτό επεξεργάζεται, καταψύχεται και αποθηκεύεται σε τράπεζες φύλαξης (δημόσιες ή ιδιωτικές).Η έρευνα στα βλαστοκύτταρα εξακολουθεί να παρέχει πολλές υποσχέσεις και για τη θεραπεία άλλων νοσημάτων όπως η νόσος Alzheimer, ο διαβήτης, οι νόσοι της καρδιάς και του ήπατος, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η μυϊκή δυστροφία, οι τραυματισμοί της σπονδυλικής στήλης, τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Η έρευνα στο χώρο της Αιματολογίας είναι συνεχής.  Για τα ομφαλοπλακουντιακά μοσχεύματα υπάρχουν δύο στόχοι: Ο πρώτος είναι ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων του μοσχεύματος στο εργαστήριο ούτως ώστε να αυξηθεί το μόσχευμα, γιατί λόγω της μικρής ποσότητας που διατίθεται συνήθως δεν επαρκούν για ενήλικες και χρησιμοποιούνται κυρίως σε παιδιά, και ο δεύτερος είναι να καταβληθεί προσπάθεια για τη δημιουργία κυττάρων άλλων ιστών όπως είναι ο νευρικός ιστός, το ήπαρ, το μυοκάρδιο κ.λπ. ώστε να μπορέσουν να χρησιμοποιηθού σε αντίστοιχες βλάβες. 

Αξίζει να σημειώσουμε πως τις περισσότερες φορές το υλικό αυτό δεν είναι κατάλληλο για τον ίδιο το δότη, αλλά αναζητείται συμβατό μόσχευμα από αδέρφια ή οποιονδήποτε άλλο δότη. Σε κάθε περίπτωση κακοήθους αιματολογικής νόσου, όπως η λευχαιμία, το υλικό αυτό είναι ακατάλληλο για τον ίδιο το δότη, καθώς τα βλαστοκύτταρα που έχουν συλλεχθεί θα εξελιχθούν αργότερα σε λευχαιμικά.

Η φύλαξη στις δημόσιες τράπεζες είναι δωρεάν και το υλικό είναι διαθέσιμο για κάθε συμβατό ασθενή, δίνοντας βέβαια προτεραιότητα στον ίδιο το δότη εφόσον το χρειασθεί. Οι δημόσιες τράπεζες φύλαξης είναι συμβεβλημένες όλες μεταξύ τους και έχουν την υποχρέωση να αναζητήσουν συμβατό μόσχευμα του δότη σε όλες τις δημόσιες τράπεζες του κόσμου.

 Αντίθετα η φύλαξη στις ιδιωτικές τράπεζες γίνεται με μεγάλο κόστος (1.500 – 3.000€) και αποκλειστικά για το ίδιο το παιδί ή για τα αδέρφια του. Ο χρόνος φύλαξης είναι συγκεκριμένος (περίπου 20 χρόνια) και κατόπιν θα πρέπει να συνεχίσει την πληρωμή το ίδιο το παιδί εφόσον επιθυμεί να συνεχισθεί ή φύλαξή τους. Οι τράπεζες αυτές δε συνεργάζονται μεταξύ τους και τα μοσχεύματα που φυλάσσονται δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το κοινωνικό σύνολο και πιθανότατα ούτε και για τους ίδιους τους δότες.

Σε πολλές χώρες του εξωτερικού, όπως στη Γαλλία, στην Ισπανία και πρόσφατα στην Ιταλία, η λειτουργία ιδιωτικών τραπεζών φύλαξης βλαστοκυττάρων είναι απαγορευμένη, με τη λογική ότι όπως η αιμοδοσία έτσι και η διάθεση τέτοιων μοσχευμάτων θα πρέπει να γίνεται δωρεάν, στα πλαίσια του δημοσίου φορέα υγείας, και να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε ασθενή. Δυστυχώς στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Αγγλία προωθείται κατά κύριο λόγο η ιδιωτική φύλαξη με αποτέλεσμα τα μοσχεύματα που συλλέγονται στις ιδιωτικές τράπεζες να απομονώνονται και να λείπουν από τη βάση δεδομένων στην οποία ανατρέχουν οι δημόσιες τράπεζες προκειμένου να βρουν συμβατό δότη για τον ασθενή. Τα μοσχεύματα δηλαδή για τα οποία οι γονείς πληρώνουν αδρά, στην πλειοψηφία τους είναι άχρηστα για το παιδί αλλά και για άλλους συμβατούς ασθενείς, οι οποίοι όμως δεν έχουν πρόσβαση σε αυτά.

Σήμερα υπάρχουν 200.000 αποθηκευμένα μοσχεύματα στις δημόσιες τράπεζες και έχουν πραγματοποιηθεί 7.500 μεταμοσχεύσεις από τις οποίες οι 3.700 σε παιδιά. Από το σύνολο των ιδιωτικών τραπεζών, παγκοσμίως, αναφέρεται στην βιβλιογραφία μία μόνο αυτόλογη (στον ίδιο το δότη) μεταμόσχευση.

Η απόφαση βέβαια που θα καλείται να λάβει ο καθένας την κρίσιμη στιγμή επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την περίπτωση ότι σε λίγα χρόνια η ιατρική επιστήμη θα έχει επιλύσει πολλά από τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα, με αποτέλεσμα τα βλαστοκύτταρα να είναι εξίσου εκμεταλλεύσιμα από τον ίδιο το δότη όπως και από τους άλλους συμβατούς δότες. Προς το παρόν βέβαια μάλλον εξαρτάται από την οικονομική κατάσταση των γονιών και από το μαιευτήριο, το οποίο θα είναι συμβεβλημένο είτε με δημόσια είτε με ιδωτική τράπεζα φύλαξης βλαστοκυττάρων.

Στην Ελλάδα λειτουργεί δημόσια τράπεζα φύλαξης στην Ακαδημία Αθηνών (η οποία συνεργάζεται με το νοσοκομείο “Αττικόν” και την κλινική “Έλενα Βενιζέλου”) και προωθείται η δημιουργία άλλης μιας στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου της Θεσσαλονίκης.

Κάποιες από τις ιδιωτικές τράπεζες φύλαξης που λειτουργούν στην Ελλάδα είναι οι: www.biohellenika.gr, www.cellgenea.gr, www.futurehealth.gr, www.stem-health.gr.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η χώρα μας διαθέτει ήδη το 20% των ιδιωτικών τραπεζών που λειτουργούν παγκοσμίως!